Można powiedzieć, że od kiedy w Polsce pojawiły się korporacje zaczęto pracę w systemie projektowym. Jednakże w nauce prace o charakterze typowo projektowym prowadzone są praktycznie od zawsze.

Każde badanie naukowe ma określony cel główny i często cele szczegółowe. Powoływany jest zespół badawczy (który może być jednoosobowy) i określany jest dokładny budżet projektu oraz harmonogram prac. Z tego też powodu każdy naukowiec powinien znać się na zarządzaniu projektami. Co jednak ciekawe na żadnej uczelni studenci nie są tego uczeni (oczywiście nie mówimy o kierunkach, które są profilowane na zarządzanie).

Przede wszystkim powinno się pamiętać, że jednym z celów klasycznego projektu badawczo-rozwojowego jest zweryfikowanie użyteczności teorii lub koncepcji naukowych w praktyce. Co jednak odróżnia projekt biznesowy od projektu badawczo-rozwojowego, to fakt, że projekt badawczy nie musi mieć do końca konkretnie określonego celu. Celem może być przypuszczenie (hipoteza) co do pożądanego stanu docelowego. W takim przypadku podczas realizacji projektu poszukuje się odpowiedzi na pytanie: czy cel jest osiągalny, a jeżeli tak, to w jakim stopniu?

Jednym z najważniejszych elementów projektu badawczo-rozwojowego w jego wczesnej fazie jest proces zarządzania zakresem projektu. Na tym etapie musimy jasno określić czas, koszty i dostępność zasobów wymaganych do zrealizowania projektu. Określenie planu projektu powinno obejmować: organizowanie zespołu projektowego, określenie struktury projektu, planowanie przebiegu projektu, planowanie zasobów, organizowanie wykonawstwa projektu. Następnie podobnie jak w projekcie biznesowym należy opisać interesariuszy zarówno aktywnych jak i biernych, a także sposób komunikacji z nimi. Wszystkie kolejne etapy projektów naukowo-rozwojowych są takie same jak projektów biznesowych.

Niestety jak można wyczytać w specjalistycznej literaturze w sektorze nauki zidentyfikowano kilka zasadniczych problemów, które wpływają na niepowodzenie projektów:

• braki menedżerów w zakresie umiejętności miękkich, które uznawane są za kluczowe w realizacji projektów,
• współpraca z administracją macierzystych instytucji, co jest wynikiem odmiennych zasad wynagradzania tej grupy pracowniczej,
• ciągła zmiana formalnych zasad prowadzenia prac badawczych, szczególnie w zakresie przepisów i procedur,
• problemy w zarządzaniu zespołem*.     

Nie trzeba być ekonomistą, żeby wiedzieć, że tworzenie nauki i stosowanie jej w praktyce gospodarczej jest kluczowym czynnikiem decydującym o wzroście ekonomicznym danego kraju. Na nasze nieszczęście wydatki na finansowanie działalności B + R mierzone udziałem w PKB należą do najniższych w Europie. Jednym ze sposobów zmienienia tego stanu rzeczy jest unijny program Horyzont 2020, który zakłada wsparcie badań naukowych, rozwoju technologicznego oraz innowacji na łączną kwotę 79 mld Euro. Jednak moim zdaniem jeśli nie zaczniemy od zmian w sposobie kształcenia młodych naukowców, to żaden program dofinansowujący nie zmieni ich działań w przyszłości.

*Zarządzanie projektem badawczym – praca zbiorowa: Agata Mesjasz-Lech, Marlena Grabowska, Barbara Grabińska, Konrad Grabiński, Grażyna Trzpiot, Dominik Krężołek, Justyna Majewska, Sebastian Twaróg, Joanna Rzempała, Katarzyna Zioło, Anna Szwajlik, Andrzej Masiarek